Tego, jak duża jest skala wyzwań związanych z migracjami, doświadczamy szczególnie od 24 lutego 2022 roku. Aby dobrze zarządzać procesami – zarówno przyjmowania imigrantów, jak i integracją – z inicjatywy Wojewody Małopolskiego powstał projekt pn. „Małopolska otwarta”.
Obejmuje on kompleksową, efektywną i szybką realizację zadań z zakresu integracji obywateli państw trzecich (OPT) ze szczególnym ukierunkowaniem na obywateli Ukrainy, którzy wjechali do Polski od 24 lutego 2022 roku, jak i obywateli innych krajów trzecich, którzy wjechali na terytorium Polski z Ukrainy i przebywają na nim legalnie.
O realizacji „Małopolski otwartej” opowiedzieli podczas konferencji podsumowującej projekt I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz oraz przedstawiciele Wydziału Spraw Cudzoziemców Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie, a także instytucji partnerskiej, tj. Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Obecni byli także konsul generalny Ukrainy w Krakowie Wiaczesław Wojnarowski, reprezentanci m.in.: Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Straży Granicznej, środowisk naukowych, samorządów oraz organizacji pozarządowych. Konferencja odbyła się w Centrum Kongresowym Uniwersytetu Rolniczego.
Odpowiedź na zagrożenia
Z pewnością nie będzie przesadą powiedzieć, że projekt „Małopolska otwarta” okazał się „szyty na miarę”. Jest praktyczną i bardzo konkretną odpowiedzią na aktualną sytuację geopolityczną i bieżące wyzwania.
– Migracje jako zjawisko społeczne budziły zainteresowanie uczonych już od czasów starożytnych. Wojny, podboje, upadki i powstawanie nowych miast, zmiany polityczne, przeludniające się obszary wiejskie, konieczność zasiedlania i zagospodarowywania strategicznych terenów – to tylko niektóre z czynników, które wpływały na wzmożone ruchy ludności. Inwazja Federacji Rosyjskiej na Ukrainę uświadomiła społeczności międzynarodowej realność zagrożenia światowego pokoju. Bezprecedensowa skala pomocy Polski i Polaków dla uchodźców z Ukrainy, niesiona od pierwszych dni wojny, przypomniała, jak bardzo gościnnym i przyjaznym narodem jesteśmy – mówi wicewojewoda Ryszard Pagacz.
Umocnienie kapitału społecznego
– Ze względu na swoje walory ekonomiczne, społeczne, turystyczne i mieszkaniowe Małopolska konsekwentnie pozostaje jednym z najpopularniejszych kierunków migracji. Liczny napływ cudzoziemców podejmujących pracę i odprowadzających podatki przyczynia się do wsparcia lokalnej gospodarki oraz wzmocnienia kapitału społecznego naszego regionu. Jedocześnie generuje on wyzwania związane z szeroko rozumianą integracją społeczno-kulturową. Partnerski projekt Wojewody Małopolskiego oraz Województwa Małopolskiego „Małopolska otwarta”, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Programu Krajowego Funduszu Azylu, Migracji i Integracji zaowocował wypracowaniem rozwiązań, które zapewnią kompleksową obsługę obywateli państw trzecich oraz poszerzą zakres usług integracyjnych. Opracowany dokument programowy, zawierający szereg eksperckich wytycznych, wspomoże osiągnięcie spójnej i skutecznej polityki wobec imigrantów w Małopolsce – dodaje wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.
Podejście kompleksowe i systemowe
Projekt „Małopolska otwarta” ruszył 1 września 2022 roku. Jest realizowany przez pracowników Wydziału Spraw Cudzoziemców oraz Wydziału Polityki Społecznej Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego w Krakowie. Partnerem projektu jest Marszałek Województwa Małopolskiego.
Kluczowym działaniem projektu jest funkcjonowanie pięciu punktów informacyjno-doradczych (PID) zintegrowanych z działającą już Infolinią i Informacją (INFO.OPT). Dzięki kompleksowemu podejściu beneficjenci końcowi mogą sprawnie i szybko pozyskać potrzebne informacje, zweryfikować status swojego pobytu lub określić ścieżkę postępowania w przypadku np. poszukiwania pracy.
Z uwagi na chęć dotarcia z działalnością infolinii do jak najszerszego grona odbiorców, w ramach projektu organizowane są wydarzenia mające na celu popularyzowanie usług infolinii/informacji i PID wśród uchodźców z Ukrainy oraz „wyjście” z infolinią do klientów, w tym także poza Urząd i poza standardowe godziny jego otwarcia.
W projekcie uwzględniono także szereg działań mających na celu integrację uchodźców z Ukrainy i innych obywateli państw trzecich w społeczeństwie przyjmującym, takich jak organizacja kursów adaptacyjnych, językowych czy spotkań „Platformy współpracy” (prace zespołu ekspertów w najważniejszych dla procesu integracji obszarach na poziomie instytucjonalnym oraz społecznym), a także szkolenia pracowników instytucji publicznych obsługujących cudzoziemców.
Skutecznie docieramy z informacją
– Zespół konsultantów udziela informacji cudzoziemcom i pracodawcom w sprawach legalizacji pobytu i pracy w Polsce. Dzięki ogromnemu zaangażowaniu i codziennej pracy konsultantów każdego dnia kilkaset obywateli państw trzecich otrzymuje wsparcie telefoniczne, mailowe oraz na stanowisku informacji bezpośredniej – tłumaczy wicewojewoda Ryszard Pagacz.
Docieramy z informacją za pomocą takich kanałów jak:
- infolinia 12 210 20 20,
- informacja bezpośrednia - Punkt Informacyjno-Doradczy (PID),
- skrzynka info.opt@muw.pl,
- e-konsultant – konsultacje za pośrednictwem Skype’a,
- dni otwarte PID: trzy razy w miesiącu świadczymy usługi informacje w soboty,
- szkolenia online we współpracy z organizacjami, które działają na rzecz cudzoziemców.
Organizacja dni otwartych
Wydział Spraw Cudzoziemców wychodzi naprzeciw oczekiwaniom oraz potrzebom klientów poprzez takie inicjatywy jak Dni Otwarte PID. Dotychczas podczas 29 sobót informacyjnych (stan na 14 listopada 2023 roku.) obsłużono ponad 4 tys. klientów.
Podczas sobotnich wydarzeń każdy zainteresowany może skorzystać z informacji dotyczącej statusu postępowania, indywidualnego doradztwa, pomocy w rezerwacji terminu na odbiór karty, a także z pomocy w przygotowaniu aplikacji na pobyt wymaganej w celu zalegalizowania pobytu w Polsce. Wcześniej umówione osoby mogą złożyć wniosek legalizujący ich pobyt oraz odebrać kartę pobytu. Dodatkowo klienci mają możliwość dołączenia brakujących dokumentów do spraw, które są już w toku oraz uzyskać informację na temat działań na rzecz integracji cudzoziemców (w tym szczególności obywateli Ukrainy) w Małopolsce.
Punkty Informacyjno-Doradcze
Kluczowym działaniem projektu jest funkcjonowanie Punktów Informacyjno-Doradczych (PID) zintegrowanych z działającą już Infolinią i Informacją (INFO.OPT).
Obecnie działa pięć Punktów Informacyjno-Doradczych:
- w Krakowie: ul. Przy Rondzie 6, ul. Basztowa 22, ul. Chłopickiego 4,
- w Tarnowie: al. Solidarności 5-9,
- w Nowym Sączu: ul. Jagiellońska 52 – Punkt Wydziału Spraw Cudzoziemców oraz Wydziału Polityki Społecznej.
– W ramach projektu „Małopolska otwarta” przeprowadzono m.in. remont PID w Tarnowie. Utworzono nowoczesną i profesjonalną salę obsługi przeznaczoną do bezpośredniego załatwiania spraw obywateli państw trzecich, przyjazną zarówno dla klientów, jak i pracowników ich obsługujących. Dodatkowo oddano do użytku profesjonalną salę konferencyjno-szkoleniową, którą wyposażono w nowoczesny sprzęt umożliwiający korzystanie z dostępnych narzędzi technologicznych oraz komunikacyjnych. Prace remontowo-budowlane rozpoczęły się w maju 2023 roku. Nowa przestrzeń obsługowa została oddana do użytku 22 czerwca – przypomina wicewojewoda Ryszard Pagacz.
Dzielimy się wiedzą i doświadczeniami
Wydział Spraw Cudzoziemców organizuje także serie szkoleń i warsztatów dla instytucji, organizacji pozarządowych oraz dla pracodawców. Były to między innymi spotkania w Powiatowych Urzędach Pracy, udział w Targach Pracy, szkolenia dla organizacji pozarządowych pracujących z cudzoziemcami oraz wspólne szkolenia z uczelniami.
Głównym celem wydarzeń jest pomoc w zrozumieniu przepisów oraz wyjaśnieniu zagadnień proceduralnych pojawiających się w toku spraw urzędowych. Spotkania są platformą wymiany wiedzy nie tylko w kwestiach legalizacji pracy, ale również przybliżają schemat procedur administracyjnych i pracy MUW.
Realizacja zadań związanych z prawem migracyjnym w Polsce jest ściśle powiązana z kwestiami bezpieczeństwa państwa. Pracownicy Wydziału Spraw Cudzoziemców uczestniczą w szkoleniach i warsztatach, które wspierają i pomagają w sprawnej, kompetentnej i profesjonalnej obsłudze spraw. Spotkania organizowane przez Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Policję, Straż Graniczną i inne służby zajmujące się cudzoziemcami, są szczególnie istotne pod kątem porządku publicznego.
– Serdecznie dziękuję oraz przekazuję wyrazy uznania wszystkim osobom zaangażowanym w efektywną realizację projektu „Małopolska otwarta” na czele z Panem Adamem Spyrą, Dyrektorem Wydziału Spraw Cudzoziemców MUW oraz Panią Anną Mlost, Dyrektorem Departamentu Rozwoju Regionu Urzędu Marszałkowskiego Województwa Małopolskiego. Święty Jan Paweł II powiedział, że „Człowiek jest wielki nie przez to, co posiada, lecz przez to, kim jest; nie przez to, co ma, lecz przez to, czym dzieli się z innymi”. Życzę sobie i Państwu, abyśmy umieli dzielić się z przybyszami spoza granic naszego kraju tym, co mamy najlepsze i najpiękniejsze oraz pomagali im, aby z dumą mogli nazwać Polskę swoim drugim domem – podsumowuje I wicewojewoda małopolski Ryszard Pagacz.
Integracja w perspektywie krótko- i średniookresowej
Część projektu dotycząca opracowania strategii wobec imigrantów w Małopolsce obejmuje: przeprowadzenie diagnozy sytuacji imigrantów w Małopolsce ze szczególnym uwzględnieniem uchodźców z Ukrainy oraz wypracowanie celów, kierunków interwencji i konkretnych działań wraz z systemem wdrażania strategii. Te zadania realizuje Województwo Małopolskie.
– W obecnych, trudnych czasach migracja stała się elementem naszego życia. W szczególny sposób doświadczyliśmy tego po napaści Federacji Rosyjskiej na Ukrainę. Wśród osób, które przybyły do Małopolski z różnych zakątków świata, są nie tylko Ci, którzy schronili się u nas przed wojną, ale także osoby, które szukały odpowiedniego miejsca do życia, edukacji, pracy. Z potrzeby dobrego zarządzania tym procesem zrodził się pomysł na współpracę urzędu wojewódzkiego i samorządu regionalnego. W ten sposób powstał pierwszy w Polsce program integracji imigrantów „Małopolska otwarta” przyjęty przez samorząd województwa. Jego realizacja jest możliwa tylko we współpracy wielu środowisk. Wierzę, że dzięki niej, Małopolska stanie się miejscem jeszcze bardziej przyjaznym osobom z różnych kultur i środowisk, czerpiącym jednocześnie z wiedzy, doświadczenia aktywności i przedsiębiorczości nowych mieszkańców – podkreśla marszałek województwa małopolskiego Witold Kozłowski.
Do prac nad diagnozą i Programem zaangażowano różne środowiska zajmujące się na co dzień tematyką migracji i integracji. W pięciu warsztatach diagnostycznych i dwóch warsztatach strategicznych uczestniczyło łącznie ponad dwieście osób reprezentujących administrację rządową i samorządową, społeczeństwo obywatelskie, środowiska imigranckie, pracodawców, instytucje oświatowe i instytucje kultury oraz środowiska naukowo-badawcze.
Program zawiera wspólnie wypracowane propozycje takich działań wraz z rekomendacjami dotyczącymi ich realizacji. Z uwagi na ich przekrojowy i wieloaspektowy charakter, adresowane są one do szerokiego grona podmiotów publicznych, prywatnych i społecznych. Jest to pierwsza próba systemowego, całościowego podejścia do polityki integracyjnej w skali regionu. Rolą samorządu województwa małopolskiego w tym procesie jest przede wszystkim ułatwianie realizacji opisanych w Programie działań przez niezależne od samorządu województwa podmioty. Pomoc ta realizowana będzie z jednej strony poprzez rozwijanie i tworzenie narzędzi współpracy i koordynacji, z drugiej – poprzez wsparcie w ramach dostępnych mechanizmów finansowych, w szczególności środków z programów europejskich będących w dyspozycji samorządu województwa, z trzeciej – poprzez rozwijanie regionalnego potencjału badawczego i zasobu wiedzy w zakresie tematyki migracyjnej jako podstawy wszelkich działań podejmowanych w tym zakresie w regionie.
***
Projekt Wojewody Małopolskiego „Małopolska otwarta” realizowany jest w ramach Funduszu Azylu, Migracji i Integracji (FAMI).
Wartość projektu wynosi prawie 11 mln zł, z czego ponad 8 mln zł stanowi dofinansowanie FAMI. Pozostałe koszty zostały pokryte ze środków budżetu państwa.