79 lat temu w KL Auschwitz-Birkenau został zlikwidowany „Zigeunerlager”. Dziś na terenie Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau – w Miejscu Pamięci Romów – odbyły się uroczystości upamiętniające ofiary tamtych wydarzeń.

W imieniu prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego w uroczystości uczestniczył II wicewojewoda małopolski Mateusz Małodziński, który złożył kwiaty pod Pomnikiem Zagłady Romów i Sinti. Wicewojewoda odczytał również list skierowany do uczestników przez premiera.

- W środku Europy Romowie i Sinti – żyjący wśród nas od wieków, będący naszymi sąsiadami, tworzący swoją oryginalną kulturę, która była przecież częścią naszego dziedzictwa, byli systematycznie mordowani i zsyłani do obozów koncentracyjnych. Tu, w Auschwitz, byli trzecią po Żydach i Polakach najliczniejszą grupą więźniów. Przywiezieni z 14 krajów, umierali z głodu, chorób i komorach gazowych. Josef Mengele, pełniący funkcję naczelnego lekarza obozu romskiego, przeprowadzał na nich, szczególnie na dzieciach, swoje pseudomedyczne eksperymenty. 2 sierpnia to dzień likwidacji Zigeunerlager w KL Auschwitz-Birkenau. Oddajemy hołd wszystkim romskim ofiarom II wojny światowej. Czynimy to w przekonaniu, że naszą powinnością wobec świata jest zapisywanie tych dramatycznych wydarzeń w zbiorowej pamięci i przekazywanie prawdy o nich kolejnym pokoleniom – napisał premier Mateusz Morawiecki.

***
2 sierpnia 1944 roku 1408 Romów z Auschwitz I przyprowadzono z powrotem do Birkenau i ustawiono przy pociągu towarowym podstawionym na rampę graniczącą od południa z Zigeunerfamilienlager. Następnie zezwolono więźniom obozu na pożegnanie się z odjeżdżającymi. Sytuacja ta została celowo zaaranżowana, aby uspokoić pozostałych i przekonać ich, że oni również wyjadą do obozów pracy.

Wieczorem, po odjeździe transportu zdolnych do pracy Romów i Sinti, pozostali więźniowie, w tym głównie kobiety, dzieci i starcy, zostali przetransportowani do krematorium V. Według aktualnych badań historyków z Państwowego Muzeum Auschwitz-Birkenau, w nocy z 2 na 3 sierpnia w komorach gazowych poniosło śmierć nawet 4200-4300 osób.

Relacja więźnia Tadeusza Joachimowskiego. APMA-B. Zespół Oświadczenia, t. 13, 56-80:
- Gdy zapadł zmrok, przyjechało około 8 ciężarowych samochodów, które podjeżdżały pod bloki i kolejno zabierały Cyganów wśród niesamowitego krzyku, płaczu i przekleństw, i odwoziły do krematorium. Samochody zawracały po kilkanaście razy. Prawdopodobnie (…) Cyganie, zorientowawszy się w sytuacji, rzucili się na esesmanów, którzy użyli broni, ponieważ do naszych uszu dochodziły krzyki i odgłosy strzałów.

Dla upamiętnienia pół miliona Romów zamordowanych w okupowanej przez Niemców Europie 2 sierpnia obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci o Holokauście Romów. W samym Auschwitz zginęło ponad 20 tys. Romów spośród około 23 tys. deportowanych tam z 14 krajów.
Źródło: https://www.roma-sinti-holocaust-memorial-day.eu/, IPN