10 listopada 1939 roku niemieccy okupanci aresztowali 25 jezuitów z Kolegium Krakowskiego. Z więzienia Montelupich część duchownych trafiła do obozów koncentracyjnych w Auschwitz i Dachau. Ośmiu z nich już nigdy nie opuściło ośrodków zagłady.

W 84. rocznicę aresztowania jezuitów w Krakowie odbyły się uroczystości upamiętniające to wydarzenie. W obchodach udział wziął II wicewojewoda małopolski Mateusz Małodziński. Obecni byli przedstawiciele Oddziału IPN w Krakowie oraz konsul generalny Republiki Federalnej Niemiec w Krakowie Holger Mahnicke.

– Zatrzymanie jezuitów było częścią szeroko zakrojonej akcji wymierzonej w elitę polskiego społeczeństwa. Niemiecki okupant kierował się jednym celem: eliminacją przedstawicieli inteligencji i duchowieństwa. W ramach zbrodniczych działań więźniowie byli poddawani torturom i przetrzymywaniu w nieludzkich warunkach. Część z nich zginęła w niemieckich nazistowskich obozach koncentracyjnych i zagłady, nigdy nie doczekawszy sprawiedliwości. Pamięć o nich jest naszym zobowiązaniem wobec historii. Dziś oddajemy hołd pomordowanym jezuitom, ale także wszystkim ofiarom II wojny światowej. Wspomnienie o nich będzie żywe tak długo, jak długo będziemy je pielęgnować – mówi wicewojewoda Mateusz Małodziński.

Organizatorami uroczystości byli: Wojewoda Małopolski, Uniwersytet Ignatianum w Krakowie i Instytut Pamięci Narodowej Oddział w Krakowie.

Losy Kolegium po wybuchu wojny

W 1939 roku Kolegium Krakowskie przy ul. Kopernika 26 zamieszkiwało 160 jezuitów: 24 księży, 114 kleryków i 22 braci zakonnych. Po wybuchu II wojny światowej większą część Kolegium przekształcono w szpital dla żołnierzy. Kleryków skierowano na studia filozoficzne i teologiczne do Nowego Sącza i Starej Wsi koło Brzozowa. Część zakonników schroniło się w siedzibach innych zgromadzeń lub tułało się po wschodnich terenach Polski.

10 listopada 1939 roku w Kolegium przebywało 25 zakonników. Rano Niemcy przewieźli ich do więzienia Montelupich w Krakowie. Wśród aresztowanych było dziewięciu księży, 10 kleryków (studentów filozofii i teologii) i sześciu braci zakonnych.

Trzy miesiące później zakonnicy trafili do karnego obozu pracy w Nowym Wiśniczu. W czerwcu przetransportowano ich do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Część z nich trafiła później do obozu w Dachau.

Jezuici, którzy zginęli w obozach

W obozie w Auschwitz zginęło dwóch jezuitów: Józef Cyrek (2 września 1940 r.) i Marian Morawski (9 września 1940 r.). W obozie w Dachau zginęło sześciu: księża Kazimierz Dembowski (10 sierpnia 1942 r.) i Stanisław Podoleński (13 stycznia 1945 r.); klerycy: Stanisław Sewiłło (22 marca 1943 r.) i Bronisław Wielgosz (29 kwietnia 1942 r.); bracia zakonni: Eugeniusz Żeleźniak (3 marca 1942 r.) i Jan Zając (12 lutego 1945 r.).

Źródło: www.jezuici.pl